Ałmaty to miasto położone na południowym wschodzie Kazachstanu u podnóża gór Tienszan.
Architektura, kultura, sztuka czy kuchnia tego miasta odzwierciedla specyficzny narodowościowy tygiel. Stworzyła go polityka najpierw carskiej Rosji, a potem Związku Sowieckiego.
Na skutek wędrówek, zsyłek i przymusowych przesiedleń mieszkańcami Ałmaty są dzisiaj potomkowie wielu narodów, nie tylko Kazachów i Rosjan.
W latach II wojny światowej przymusowo osiedlano tu Koreańczyków i Niemców nadwołżańskich.
Kazachstan to również jeden z głównych kierunków wywózek Polaków przez Sowietów.
Spis treści
Ałmaty, Ałma-ata czy może Wierny
Historia nazwy miasta odpowiada jego historii. Nazwa Ałmatu pojawiła po raz pierwszy się na monecie Chanatu Czagatajskiego w XIII wieku i oznaczała „górę jabłek”.
W roku 1854 roku Carska Rosja, na trasie Jedwabnego Szlaku założyła twierdzę Zailijskie, czyli Znajdującą się nad rzeką Ili. W 1867 roku licząca 10 tys. mieszkańców osada uzyskała prawa miejskie i otrzymała nazwę Wierny.
Rok 1921 to już panowanie ZSRR. W ramach sowietyzacji nastąpiła kolejna zmiana nazwy na Ałma-ata. Kazachowie używali jednak formy Ałmaty, zgodnego z wymową w ich języku określenia „pełny jabłek”.
Od średniowiecznego Ałmatu- „góra jabłek”, po współczesne Ałmaty- „pełny jabłek”, owoc ten stał się symbolem miasta. Uważa się, że to właśnie od dzikich jabłoni z okolic miasta pochodzą dzisiejsze jabłka.
W 1927 r. Ałma-Aty awansowała kosztem Kyzyłordy na stolice Kazachskiej Autonomicznej SRR.
W 1936 roku Kazachska ASRR straciła swój autonomiczny status i jako Kazachska Socjalistyczna Republika Radziecka weszła bezpośrednio w skład Związku Radzieckiego.
Po rozpadzie ZSRR w 1991 Ałma-Aty została stolicą nowo powstałej Republiki Kazachstanu.
W roku 1997 straciła swoją stołeczną rolę na rzecz Akmoły przemianowanej kolejno na Astanę, a obecnie Nur-Sułtan.
Katedra Zenkova
Jednym z ciekawszych zabytków Ałmaty jest sobór Wniebowstąpienia Pańskiego.
Świątynia powstała w 1904-1907 roku. Od początku obiekt planowano jako symbol panowania rosyjskiego w kraju zamieszkanym przez większość muzułmańską.
Została zbudowana pod nadzorem inżyniera Andrieja Zienkowa, w stylu eklektycznym. Nieoficjalnie nazywana jest Katedra Zenkova.
Jest zaliczana do najwyższych drewnianych budynków na świecie – mierzy 56 metrów.
Świątynia oparła się trzęsieniu ziemi w 1911 które nawiedziło Ałmaty. Nie oparła się jednak Sowietom w 1929r.
Kościół został zamknięty, dzwony zdjęto, główny ikonostas zniszczono, a resztę utensylii liturgicznych rozkradziono.
Budynek pełnił funkcje początkowo radiostacji, a następnie przemianowane zostało na muzeum krajoznawcze.
Swoje liturgiczne funkcje świątynia odzyskała dopiero w 1995 roku.
Park Panfiłowa
Sobór zlokalizowany jest w centrum Parku Panfiłowa, który jest głównym parkiem miejskim Ałmaty.
Sam Park powstał w 1872 r. w miejscu wiejskiego cmentarza kozackiego.
Oficjalna nazwa to Park 28 Gwardzistów Panfiłowa. Znajduje się tu monumentalny pomnik bohaterskich gwardzistów Wielkiej Wojny Ojczyźnianej jak w Rosji do dziś określa się II Wojnę Światową.
Wg oficjalnej wersji 28 żołnierzy z czwartej kompanii wchodzącej w skład Dywizji Piechoty dowodzonej przez gen. Iwana Panfiłowa, 6 listopada 1941 roku, podczas bitwy pod Moskwą zniszczyło 18 niemieckich czołgów, zabijając kilkuset żołnierzy wroga.
Komisarz polityczny Dijew, dowódca panfiłowców, miał wypowiedzieć znamienne słowa: „Rosja jest wielka, ale cofać się nie ma gdzie – za nami jest Moskwa!”.
Gwardziści zginęli i zostali odznaczeni tytułami Bohatera Związku Radzieckiego. Propaganda stworzyła opowieść a ta legła u podstaw budowy monumentalnego pomnika. Legendzie nie zaszkodził raport z 1948 roku, z którego wynika, że heroiczna bitwa nigdy się nie wydarzyła. Po prostu go wtedy nie ujawniono.
Trochę z boku głównego pomnika, choć wcale nie mniej ciekawy, jest pomnik dwóch żołnierek pochodzących z Kazachstanu także odznaczonych tytułem Bohatera Związku Radzieckiego. Manszuk Mamietowa wykazała się obsługą ciężkiego karabinu maszynowego a Alija Mołdagułowa karabinu snajperskiego.
Na skraju parku znajduje się inny oryginalny budynek autorstwa inżyniera Andreja Zienkowa- Dom Oficerów. Drewniany budynek o ciekawej architekturze obecnie służy Kazachskiemu Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych.
Ałmaty – co jeszcze warto zobaczyć w mieście
Zielony Bazar
W pobliżu muzeum muzycznego znajduje się Zielony Bazar, pełen owoców, warzyw i przedmiotów codziennego użytku. Miejsce pełne lokalnego kolorytu zapewni każdemu coś miłego.
Centralny Meczet
Warto również odwiedzić Centralny Meczet w Ałmaty. Może on pomieścić ponad 7000 wiernych.
Jest to budynek nowy, bo z roku 1999. Autor projektu to Sultan Kabievich Baimagambetov.
Katedrę św. Mikołaja
Pozostając przy obiektach sakralnych warto zobaczyć Katedrę św. Mikołaja ufundowaną w 1908 roku. Spotkał ją również ponury los podczas panowania komunizmu. Pełniła wówczas rolę najpierw muzeum ateizmu a później stajni dla kawalerii wojskowej.
Centralne Państwowe Muzeum Kazachstanu
Koniecznie trzeba odwiedzić Centralne Państwowe Muzeum Kazachstanu. Znajdują się tam bogate zbiory dokumentujące historię i kulturę tej części środkowej Azji.
Złoty Wojownik
Plac Republiki jest głównym placem miasta, przy którym znajdują się budynki rządowe będące niemal kanonicznym przykładem socrealistycznej architektury. Dominują tu klasycyzujące kolumnady, monumentalne posągi i fasady pełne schodów…
W centralnej części Placu znajduje się Złoty Wojownik, postać wojownika w złotej zbroi na wysokiej na 91 metrów kolumnie. To symboliczna personifikacja Kazachstanu, zainspirowana folklorem kazachskim oraz odkryciem w 1969 r. grobu wojownika z plemienia Saków z II lub III w. p.n.e. pochowanego w złotej zbroi. Wokół kolumny znajdują się inne alegoryczne postacie.
Kazachstan wokół Ałmaty
Góry widoczne z miasta przyciągają do pobliskiego malowniczego Ałatau Zailijskiego, pasma Tienszanu.
Wśród górskich szlaków natkniemy się nie tylko najwyższy szczyt Ałatau Zailijskiego Tałgar (4973 m n.p.m.), ośrodek narciarski, ale i najwyżej położone na świecie odkryte lodowisko olimpijskie.
Medeu, bo taką nazwę nosi położone jest na wysokości 1691 metrów nad poziomem morza.
