Finlandia – to nie tylko kraj Muminków, ale także reniferów, zaskakującej historii i pięknych krajobrazów.
Finlandia może być źródłem podchwytliwych pytań w quizach. Nie leży na półwyspie skandynawskim, chociaż mogłoby się tak wydawać. Finowie nie są potomkami wikingów jak ich sąsiedzi Norwegowie i Szwedzi. Język fiński jest pochodzenia ugrofińskiego. Bliżej mu do języka Estończyków i Węgrów niż skandynawskich germanów.
Spis treści
Finlandia – warto pamiętać
Pierwotnymi mieszkańcami Finlandii są Samowie, potomkowie hodowców reniferów do dzisiaj zamieszkujący północne krańce Finlandii, Szwecji, Norwegii czy Półwyspu Kolskiego. Coraz rzadziej używa się wobec nich określenia Lapończycy od nazwy najbardziej na północ wysuniętej krainy Finlandii, dzisiaj regionu administracyjnego, Laponii.
Językami urzędowymi w są fiński i szwedzki. Tym pierwszym posługuje się 93% populacji, natomiast drugim jedynie 5%.
Najbardziej popularna fińska pisarka Tove Jansson, opowieść o Muminkach napisała jednak po szwedzku.
Z kolei J.R.R. Tolkien, autor Władcy Pierścieni, inspirował się przy tworzeniu Qenya, czyli Wysokiej Mowy Elfów głównie językiem fińskim.
Słowo Sou po fińsku to bagno. Jak dorzucimy mi-kraj, ziemia, mamy nazwę Suomi tak jak nazywają swój kraj Finowie.
Finlandię zawdzięczamy francuskiemu „Fin de Lande”, czyli koniec świata. Mniej ekstrawagancka teoria mówi, że pochodzi od wyrazu Fenni, który został użyty w starożytnym Rzymie do określenia ludów na północy Europy.
Atrakcje które warto odwiedzić podczas podróży po Finlandii
Porvoo
Zaledwie 50 kilometrów od Helsinek znajduje się jedno z najstarszych miasteczek Finlandii Porvoo.
Zabytkowe stare miasto (Gamla Stan) zachowało dawny układ urbanistyczny. Tworzą go niskie drewniane domy pomalowane na różne kolory, piękne podwórka i wąskie uliczki.
Jednym z najważniejszych zabytków miasta jest katedra z XV wieku (Porvoon tuomiokirkko). To tutaj car Aleksander I (1777-1825) proklamował utworzenie autonomicznego księstwa fińskiego. Na mocy postanowień parlamentu w Porvoo utworzono unię personalną z Imperium Rosyjskim i zagwarantowano Finom szeroką autonomię.
W XIX wieku powstał pomysł, aby zburzyć stare miasto i zagospodarować ten teren według nowego planu miejskiego. Na szczęście władze miasta nie podążyły za tą myślą. Obecnie jest to jedna z największych atrakcji w tej części Finlandii.
Kotka
Na południowym wybrzeżu Finlandii, nieco ponad 100 km na wschód od Helsinek znajduje się Kotka.
Miasto leży u ujścia największej rzeki Finlandii, Kymijoki i bezpośrednio nad Zatoką Fińską. Jest to największy w kraju port morski. Najciekawsze atrakcje miasta też są związane z morzem.
Akwarium Maretarium
W 22 wielkich akwariach zgromadzono faunę wodną Finlandii. Zobaczymy tu ponad 50 gatunków ryb, różnych żab, jaszczurek, węży, mięczaków i innych. Woda morska do akwarium zaczerpnięta jest z Zatoki Fińskiej.
Muzeum Morskie Kotka
W Centrum Morskim w Vellamo znajdują się eksponaty związane z morzem, w tym zbiory archeologii podwodnej. Przy muzeum cumuje lodołamacz „Tarmo”, najstarszy na świecie, zbudowany w 1907 roku.
Kotka to miasto parków, najbardziej niezwykły z nich to Park Wodny Sapokka
Jego nazwa pochodzi od słowa „buty”, ponieważ zatoka otaczająca park ma kształt buta.
Park został zaprojektowany przez miejskiego ogrodnika Heikki Laaksonena.
Jedną z głównych atrakcji jest sztuczny wodospad o wysokości 20 metrów zasilany wodą morską. Park zbudowany jest wokół stawów, zatoki i strumieni.
Wzdłuż rzeki położony jest niewielki i przeznaczony głównie dla łodzi motorowych port. Przy brzegu można znaleźć kawiarnie.
Monastyr Nowy Wałaam
W mieście Heinävesi mieści się klasztor prawosławny Nowy Wałaam, Nowe Valamo (fiń. Uusi Valamo).
W 1940 roku 150 prawosławnych mnichów z monastyru Wałaamskiego w Karelii uciekło przed spodziewanymi prześladowaniami. Tereny, na których znajdował się monastyr, zostały przekazane na mocy traktatu pokojowego kończącego wojnę zimową, Związkowi Radzieckiemu.
Mnisi nie uciekli z pustymi rękami. Ze starego klasztoru zabrali większość zabytkowego wyposażenia. Zabrali nawet dzwon. Wszystko to posłużyło do wyposażenia nowego klasztoru.
Klasztor był początkowo podporządkowany Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej. W 1957 podporządkowano klasztor pod względem kanonicznym i administracyjnym Kościołowi Fińskiemu. Rosyjscy mnisi przenieśli się do klasztoru Pskowsko-Pieczerskiego. Ostatni rosyjski mnich zmarł wieku 110 lat w 1984 roku. Teraz w klasztorze pozostają już tylko mnisi-Finowie.
Cisi ludzie
Być może historia związana krwawą bitwą z wojny zimowej między Finami a Rosją Sowiecką jest jedną z interpretacji instalacji artystycznej Reijo Kela Cisi Ludzie-Hiljainen kansa.
Około 30 kilometrów od miasta Suomussalmi, przy drodze nr 5 w polu można zobaczyć ponad tysiąc kukieł. Postacie w kolorowych ubraniach, z torfowymi głowami, pozbawione twarzy, zwrócone są w jednym kierunku.
Instalacja ma już ponad 20-letnią historię. Dwa razy do roku jest odnawiana za pomocą torfu i ubrań z darowizn.
Artystka nie ujawnia swojej inspiracji, chce pozostawić wolną interpretację widzowi.
Finlandia w liczbach co warto wiedzieć
Finlandia zajmuje pierwsze miejsce w rankingu krajów z najlepszym system edukacji szkolnej.
Jak na liczbę mieszkańców – 5,5 mln, w Finlandii znajduje się imponująca ilość saun: ponad 2 miliony.
W granicach Finlandii znajduje aż 187 888 jezior i 180 tys. wysp.
74% terenów kraju porastają lasy.
Około 30% powierzchni Finlandii zajmują bagna i torfowiska.
Podobnie jak w Norwegii czy Szwecji, w Finlandii istnieje zwyczajowe prawo wszystkich ludzi do kontaktu z naturą Jokamiehenoikeus.
Oznacza to, że możesz rozbić namiot, zbierać dzikie borówki i łowić ryby dla zaspokojenia własnych potrzeb.
Kontakt z naturą nie zawsze jest prosty 😉. W czerwcu i lipcu na północy trwają białe noce: słońce świeci całą dobę. Mimo to temperatura lubi spaść nawet poniżej 10 stopni. Może to przeszkadzać w korzystaniu z namiotu, ale nie przeszkadza to latającym krwiożercom. Muszki i komary są odporne na temperatury.
Drogi w Finlandii są bardzo dobre szczególnie na południu. Finowie miewają rajdowy temperament, ale ograniczenia prędkości są tu restrykcyjne przestrzegane.
Im dalej na północ, radarów coraz mniej a drogi proste.
Narodowe zwierzęta Finlandii to niedźwiedź brunatny i łabędź krzykliwy.
Na północy jednak pojawiają się najbardziej z Finlandią kojarzone zwierzęta-renifery.
W Finlandii renifery hodują zarówno Samowie, jak i Finowie. W sąsiedniej Szwecji i Norwegii prawo do hodowli reniferów przynależy wyłącznie Samom.
Renifery latem przemieszczają się swobodnie w niewielkich grupach. Często wędrują drogami, bo tu mniej dokuczają im insekty. Trzeba zachować wyjątkową czujność, aby nie wjechać w jakiegoś odpoczywającego na drodze.
Rogi renów znaczone są farbą odblaskową, aby zapobiegać nieszczęśliwym zderzeniom.
Pewnie każdy słyszał o Rudolfie, reniferze św. Mikołaja. W Finlandii nie mniej znana była reniferzyca Maija służąca w fińskim oddziale policyjnym. Niestety w 2011 roku została potrącona w Rovaniemi.
Na północy Finlandii można podziwiać wybrzeże Inari, największego z jezior Laponii.
I największy Park Narodowy Finlandii Lemmenjoki.
