Ormianie mówią o swoim kraju, że jest muzeum pod gołym niebem. Armenia to pierwszy chrześcijański kraj, z wieloma rozsianymi po kraju kościołami – monastyrami świadkami jego historii.
Ale przed chrześcijaństwem na terenie dzisiejszej Armenii także kwitła kultura i ta rodzima i ta przynoszona przez najeźdźców. Z historią sięgającą starożytności, której bieg dziejów nie oszczędził jej bolesnych kart może być odbierana jako kraj uduchowiony – kraj sacrum.
Jednym ze świadectw przedchrześcijańskiej historii jest świątynia poświęcona bogu słońca – Mitrze w Garni.
Spis treści
Antyczna Świątynia
Pochodząca z I wieku świątynia kojarzy się z ateńskim Partenonem a zasadniczą różnicą jest tu materiał z jakiego powstała, ciemny bazalt – pozyskiwany lokalnie.
Budowlę wzniesiono z polecenia Tiridatesa I, syna partyjskiego króla Wononesa II i założyciela armeńskiej linii dynastii Arsacydów.
Zachowała się inskrypcja z 77 roku n.e. informująca, że Tiridates zbudował tu pałac dla królowej oraz odbudował cytadelę. Świątynia architektonicznie zaliczana jest do późno antycznego okresu rzymskiego z wpływem wzorów hellenistycznych i lokalnej architektury ormiańskiej.
Budowlę charakteryzują 24 kolumny zwieńczone kapitelami typu jońskiego, na których opiera się strop i dach. Gzyms ozdobiony jest płaskorzeźbami lwich głów oraz ornamentyką roślinną między innymi kwiatów akantu.
Pierwotnie była zbudowana metodą „suchego układania” to znaczy zbudowano ją bez żadnego spoiwa łączącego poszczególne kamienie i kolumny.
Rekonstrukcja
W 1679 roku podczas trzęsienia ziemi świątynia runęła.
Katastrofa jakim było trzęsienie ziemi pozwoliła przetrwać świątyni czasy islamskiej dominacji w pozornie bezładnej stercie bloków z kamienia.
Ten stan miał potrwać do połowy XX wieku. Wtedy to, już w czasach innej zależności, bo od ZSRR, odrestaurowano zabytek. Dzisiejsza świątynia to rekonstrukcja wykonana w czasach Związku Radzieckiego przez architekta Aleksandra Saginjana.
Podczas rekonstrukcji metodę „suchego układania” zastąpiono sposobem z żelaznymi klamrami zalewanymi ołowiem w miejscach ich zagłębienia w bazaltowych blokach i kolumnach.
Skalna Symfonia
Świątynia jest niezwykle malowniczo położona na płaskowyżu 1400 m n.p.m., widok z cypla rozciąga się na dolinne rzeki Azat i bezpośrednio w przepaść wąwozu.
Wewnątrz świątyni pomimo upału jest przyjemnie chłodno.
Zdecydowanie warto odwiedzić to miejsce, bo z Erywania dotrzeć tu łatwo i niedaleko, bo około 30 kilometrów, a w pobliżu jest jeszcze zespół klasztorny Geghard.
